Pijawki Lublin HIRUDOTERAPIA » BIOLOGIA PIJAWKI

BIOLOGIA PIJAWKI PIJAWKA LEKARSKA
(Hirudo medicinalis)

Współcześnie uważa się, że kulę ziemską zamieszkuje nieco ponad 650 gatunków pijawek. W Polsce żyje ich obecnie 27 (w 17 rzędach), lecz tylko kilka z nich w tym Pijawka lekarska (Hirudo medicinalis) może mieć zastosowanie w medycynie ludzkiej.
Pijawki lekarskie w Polsce, podobnie jak w całej Unii Europejskiej, znajdują się pod ścisłą ochroną gatunkową i ich pozyskiwanie z nielicznych już środowisk naturalnych jest prawnie zabronione i karalne. Jedynym legalnym sposobem zaopatrzenia się w pijawki jest ich zakup od firmy, która prowadzi ich kontrolowaną hodowlę laboratoryjną.
Pijawka lekarska obecnie uważana jest za żywe, miniaturowe laboratorium farmakologiczne. Niestety, większość z produkowanych przez nią hirudozwiązków nie została jeszcze dotychczas zidentyfikowana oraz opracowana naukowo.

WAŻNIEJSZE ZWIĄZKI PRODUKOWANE PRZEZ PIJAWKI:

HIRUDYNA to najbardziej znany produkt pijawki Hirudo medicinalis
i jednocześnie najlepszy istniejący lek przeciwzakrzepowy. Hirudyna jest inhibitorem trombin. Jej bardzo aktywne działanie uzyskiwane jest dzięki współdziałaniu z innymi wydzielinami gruczołów ślinowych pijawki, między innymi z hementyną, hementeryną oraz antystatyną. Każda dorosła pijawka Hirudo medicinalis zawiera w sobie około 285 At-U hirudyny (Markwardt 1967), jednak jej ilość zależy od czasu, jaki upłynął od ostatniego karmienia pijawki, i największą koncentrację osiąga w 150 dniu (Zapkuvene i Sinyavichene 1976). Badania in vivo nie wykazały żadnych działań ubocznych czystej hirudyny (Markwardt, Hauptmann, Nowak, Klesson i Walsmann 1982). U osób z niektórymi chorobami krwi hirudyna jest o wiele lepszym antykoagulantem (w dawce 1000 At-U/na kg masy ciała przez godzinę) niż powszechnie używany w medycynie wielocukier heparyna czy otrzymywana z koniczyny dikumaryna. Dotyczy to szczególnie braku lub niskiego poziomu antytrombiny III we krwi i powstających skrzepów śródnaczyniowych, niewydolności nerek, wstrząsów septycznych lub różnych specyficznych przypadków dziedzicznych.

BDELINA jest inhibitorem proteaz, takich jak trypsyna, chymotrypsyna i plazmina, które są czynnikami stanów zapalnych i ich rozprzestrzeniania się w tkankach. Występuje w dwóch odmianach, jako bdelina A i bdelina B. Interesujący jest fakt, że bdelina i hirudyna mają dokładnie przeciwne działanie na proces krzepnięcia krwi. Funkcja bdelin w pijawkach pozostaje dotychczas nieznana.

HIRUSTAZYNA jest kolejnym zidentyfikowanym niedawno antykoagulantem produkowanym przez Hirudo medicinalis. Należy do związków organicznych zaliczanych do rodziny antystazyn. Jest inhibitorem sieci kalikreinowych, trypsyny, chymotrypsyny i katepsyny G.

APYRAZA jest potężnym fermentem, upłynniającym krew (zmniejszającym jej lepkość).

ANTYELASTAZA – ogranicza działania elastaz, enzymów, które degradują skórną elastynę. Antyelastaza spowalnia bardzo skutecznie procesy starzenia się skóry.

LIPAZY i ESTERAZY to substancje powodujące rozkład tłuszczów.

GILANTYNA wyizolowana została z gruczołów ślinowych pijawki Haementeria ghilianii. Działa jako antykoagulant i silny lek antyprzerzutowy. Jest bardzo aktywnym inhibitorem czynnika Xa.

EGLINA jest silnym środkiem przeciwzapalnym (inhibitorem czynników stanów zapalnych) oraz bardzo aktywnym antyutleniaczem. Jest potężnym inhibitorem proteaz, takich jak elastaza i katepsin G, uwalnianych przez ludzkie różno-postaciowo-jądrowe granulocyty, co pozwala natychmiast lokalizować urazy oraz pooperacyjne stany zapalne i skutecznie je blokować. Egliny rozkładają także chymotrypsynę i subtylizynę – proteazy produkowane przez bakterię Bacillus subtilis. W badaniach wykazano ich skuteczność w leczeniu niektórych tików nerwowych oraz wrzodów śródbłonka jelit i nieswoistego rozkładu białek związanych z posocznicą (Von Bary 1979; Seemüller 1979).

HEMENTYNA jest fibrynogenolitycznym enzymem, zdolnym zapobiegać krzepnięciu krwi oraz rozkładać (inkoagulować) utworzone już zakrzepy. Produkowana jest w dużych ilościach przez oba gruczoły ślinowe pijawki Haementeria ghiliani. Z obu gruczołów ślinowych pijawki Haementeria ghilianii można wyekstrahować do 4,5 mg białka, z którego 2,8% to hementyna. Jedna pijawka awiera hementynę zdolną inkoagulować do 300 ml krwi.
Nie ustalono dotychczas w sposób jednoznaczny, czy Hirudo medicinalis akże produkuje istotne ilości hementyny.

DESTABILAZA jest fermentem charakteryzującym się silnym działaniem przeciwagregacyjnym, powodującym rozkładanie zakrzepłej krwi, co otwiera nowe drogi i możliwości dla hirudoterapii. Destabilaza zawiera także unikalną substancję niskocząsteczkową PROSTAGLANDYNĘ (podobną do PROSTACYCLINY). Utrzymuje ona w dobrym stanie (regeneruje) naczynia krwionośne, przewód pokarmowy oraz reguluje poziom cukru we krwi. Najbardziej tajemnicza w działaniu prostaglandyny jest „samoregulacja” ciśnienia krwi. Jeśli jest ono za niskie – zostaje podwyższone, jeśli natomiast jest zbyt wysokie – zostaje automatycznie obniżone do stanu optymalnego. Nie jest jeszcze w sposób ostateczny wyjaśniony mechanizm tego ziałania i jest on przedmiotem usilnych dociekań naukowych.

HIALURONIDAZA jest substancją o podwójnym działaniu. Jest silnym antybiotykiem oraz czynnikiem umożliwiającym szybkie przenikanie przez błony komórkowe sąsiadujących ze sobą komórek i tkanek ciała. Świadomość istnienia substancji o takim działaniu miał Heidenhain już w 1891 roku, ale dopiero późniejszy laureat Nagrody Nobla Claude (1937, 1940) przyjrzał się bliżej temu zjawisku i odkrył silne działanie rozszerzające i rozpulchniające wyciągów z pijawek na tkanki ciała i skórę. Ciekawą właściwością tego enzymu jest rozpuszczanie związków wielocukrowych tworzących ścianki przetrwalników wielu mikroorganizmów. W doświadczeniach swych Hist z powodzeniem leczył hialuronidazą zakażenia otrzewnej u myszy i świnek morskich, natomiast Bagdasarova już w 1969 roku skutecznie eczyła nią jaskrę u ludzi.

SUBSTANCJE ZNIECZULAJĄCE – nie zidentyfikowane bliżej silne czynniki przeciwbólowe. Przypuszcza się, że działanie przeciwbólowe tych substancji wynika z użej atrakcyjności dla ludzkiego mózgu NEUROPEPTYDÓW produkowanych przez pijawkę. Neuropeptydy te zawierają ENDORFINY, znane powszechnie jako HORMONY SZCZĘŚCIA. Poza efektami przeciwbólowymi endorfiny te powodują likwidację uczucia niepokoju i euforii oraz uspokojenie, usuwają psychiczne oraz fizyczne uzależnienia, likwidują złe samopoczucie, nudności, depresję i inne ymptomy obserwowane u osób uzależnionych od narkotyków i alkoholu.

SUBSTANCJA ROZSZERZAJĄCA NACZYNIA KRWIONOŚNE – bardzo podobny do histaminy, bliżej nie zidentyfikowany jeszcze związek organiczny. Fakt rozszerzania naczyń krwionośnych pod wpływem wydzieliny gruczołów ślinowych ijawki Hirudo medicinalis jako pierwszy wyjaśnił i opisał w 1939 roku Lindemann. Było to potwierdzeniem wcześniejszych obserwacji (Magnus 1928), że wokół miejsca ugryzienia przez pijawkę następuje powiększanie się naczyń włosowatych.

NEUROTRANSMITERY – związki biochemiczne regulujące przepływy impulsów elektrycznych w komórkach nerwowych. Należą do nich dopanina, serotonina, acetylocholina oraz enkepfalina. Mają one duży wpływ na ograniczenia w odczuwaniu bólu oraz zmiany w zachowaniu polegające na uwolnieniu od niepokoju bądź depresji, ywoływaniu snu, a także potężnych emocjonalnych
i czuciowych doświadczeń, ale bez behawioralnego pobudzenia, psychozy lub obłędu, powodowanego rzez narkotyki typu LSD czy amfetaminę.

SUBSTANCJE ANTYNOWOTWOROWE. W doświadczeniach naukowych prowadzonych na myszach z wszczepionym laboratoryjnie nowotworem mięsaka T 241 uzyskano wstrzymanie rozwoju guzów nowotworowych, a także ich cofanie się po zastosowaniu ekstraktu z gruczołów ślinowych pijawek Dotychczas nie została rozpoznana substancja lub substancje o tych niezwykle ciekawych właściwościach.
Surowy wyciąg z gruczołów ślinowych pijawki amazońskiej Haementeria ghilianii likwiduje guzy nowotworowe płuc. (Doświadczenia prowadzone przez dr G. Gasic z Pensylwanii w 1983 roku).

ZASTOSOWANIE PIJAWEK
Pijawka nie stanowi panaceum na wszystkie choroby, ale skutecznie leczy: choroby i bóle serca, nadciśnienie, niedociśnienie, choroby płuc i oskrzeli, choroby przewodu pokarmowego, choroby wątroby, wrzody żołądka i dwunastnicy, wysoki cholesterol, alergie, żylaki, zakrzepowe zapalenie żył, chorobę niedokrwienną, trudno gojące się rany, hemoroidy, choroby kobiece, bezpłodność, rwę kulszową, zapalenie korzonków nerwowych, bóle stawów, obrzęki powypadkowe, krwiaki i zakrzepy, choroby nerek, prostatę, impotencję, choroby kręgosłupa (bóle), agresję, histerię, nerwice, depresję, niektóre nowotwory, procesy starzenia. W 1996 roku potwierdzono badaniami naukowymi korzystne działanie hirudozwiązków (surowych ekstraktów z pijawek) na stymulację wzrostu komórek nerwowych (neuronów). W związku z tym faktem duże nadzieje wiąże się z możliwością leczenia poporodowych porażeń mózgowych u dzieci oraz choroby Parkinsona i Alzheimera (uzyskano już pierwsze pozytywne wyniki). Pijawki są bardzo często wykorzystywane przy replantacjach kończyn, palców, skóry, piersi, uszu, przy kuracjach odmładzających itp.

POZYSKIWANIE PIJAWEK

Do hirudoterapii nadają się wyłącznie pijawki hodowane w izolowanych warunkach laboratoryjnych, bez najmniejszego kontaktu z otoczeniem zewnętrznym oraz żywione w sposób kontrolowany. Są one wprawdzie droższe, ale zapewniają pełne bezpieczeństwo leczonym nimi ludziom.
Pijawek powinno się używać do terapii tylko jeden raz, a po ich wykorzystaniu należy je poddać procesowi utylizacji.

Kontakt